Czy jest idealny wiek do rozpoczęcia lekcji tenisa? Kiedy zaczynały światowe gwiazdy?

Rafael Nadal zaczął zabawę z teni­sem jako trzylatek, pod okiem wujka Toniego Nadala.

Określenie optymalnego wieku rozpoczęcia przygody z tenisem budzi kontrowersje. Niekiedy rodzice pytają  kiedy zacząć, często sami o tym decydują. Istnieją pewne kanony w tym zakresie (program Tenis10), jednak doświadczenia wielu osób w tej kwestii są bardzo różne. Czy jest idealny wiek do rozpoczęcia lekcji tenisa, a potem systematycznych  treningów? Ile lat trwa droga do osiągnięcia pierwszych sukcesów na poziomie międzynarodowym? Prześledźmy, jak to było w przypadku najlepszych tenisistów na świecie.

Kandydaci na zawodników rozpoczynali przygodę z tenisem zwykle w wieku 6-7 lat (niektórzy jeszcze wcześniej), a w wieku 11-12 lat trenowali kilka godzin dziennie.

Martina Navratilova. Fot. www.depositphotos.com
Martina Navratilova. Fot. www.depositphotos.com

Wielokrotna zwyciężczyni turniejów wielkoszlemowych M. Navratilova miała cztery lata, kiedy zaczęła bawić się piłką tenisową i drewnianą rakietą odziedziczoną po babci. „Była to rakieta dla dorosłej osoby, więc musiałam ją trzy­mać w obu rękach, gdy odbijałam piłkę o ścianę”. Najlepszy tenisista w historii na kortach ziemnych – R. Nadal zaczął zabawę z teni­sem jeszcze wcześniej, bo jako trzylatek, pod okiem wujka T. Nadala. Kiedy miał 8 lat wygrał swój pierwszy turniej w kategorii wiekowej do lat 12, co przekonało rodzinę do tego, aby skupić się głównie na tenisie. Jako 12-latek wygrywał turnieje w Hiszpanii i za granicą, a jednocześnie trenował jeszcze piłkę noż­ną. W wyniku decyzji ojca, Rafa skoncentrował się od tego momentu na treningach tenisowych. W wieku 14 lat hiszpańska federacja teniso­wa namawiała Nadala do przeniesienia do Barcelony, jednak T. Nadal zdecydował, że pozostaną na Majorce.

Kiedy Rafa miał 8 lat wygrał swój pierwszy turniej w kategorii wiekowej do lat 12. Fot. www.depositphotos.com
Kiedy Rafa miał 8 lat wygrał swój pierwszy turniej w kategorii wiekowej do lat 12.
Fot. www.depositphotos.com

Najlepszy polski tenisista w historii – W. Fibak rozpoczął regularne treningi tenisowe w wieku 13 lat (tak, to nie pomyłka), a więc o wiele później niż inni. Nie przeszko­dziło to w osiągnięciu poziomu czołówki światowej i odnoszeniu sukcesów międzyna­rodowych w grze pojedynczej i podwójnej. Wystarczy wspomnieć dwukrotne mistrzostwo świata z T. Okkerem i K. Meilerem, wygranie Australian Open z K. Warwickiem czy ćwierćfinały w grze pojedynczej w Roland Garros, Wimbledonie i US Open. To były zupełnie inne czasy. W tenisie, dziś taka sytuacja byłaby nieprawdopodobna. Pytanie, co W. Fibak mógłby osiągnąć rozpoczynając treningi kilka lat wcześniej, pozostanie bez odpowiedzi. Najlepsza polska tenisistka A. Radwań­ska pierwsze kroki na korcie pod opieką ojca i długoletniego trenera postawiła w wieku 4 lat, a gdy miała 6 lat wygrała swój pierwszy turniej. Jej największe osiągnięcia to nr 2 w rankingu WTA oraz finał Wimbledonu w grze pojedynczej.

Ryc. 1. Wiek rozpoczęcia treningu tenisowego zawodników czołówki światowej (lata)
Ryc. 1. Wiek rozpoczęcia treningu tenisowego zawodników czołówki światowej (lata)

J. Capriati rozpoczęła lekcje tenisa także w wieku 4 lat. Mając 14 lat zwyciężyła w pierwszym
z liczących się turniejów, a kilka miesięcy później została najmłodszą półfinalistką Roland Garros. Jako 15-latka była najmłodszą półfinalistką w historii Wimbledonu i US Open. Rok później zdobyła złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich w Barcelonie (1992) wygrywając w finale ze S. Graf. Uznano ją za „teniso­wy talent stulecia”. Po drodze do finału Australian Open pokonała M. Seles, L. Davenport i M. Hingis. S. Graf w wieku 13 lat przerwała naukę w szkole i podpisała za­wodowy kontrakt. Mając 18 lat wygrała wszystkie najważniejsze  turnieje tenisowe, zdobyła Wielkiego Szlema, zdobyła trzy medale olimpijskie.

Ciekawe dane uzyskano na podstawie analiz światowych rankingów z końca XX wieku, w których zestawiono zawodników z pierwszej setki rankingu. Na ich podstawie można sformułować wiele intere­sujących wniosków. W zdecydowanej więk­szości zawodnicy wchodzący po raz pierwszy do Top-100 mieli przynaj­mniej 22 lata, stąd trenerzy winni być ostrożniejsi w ocenie dalszego rozwoju sportowego.
W przypadku awansu do pierwszej 10 ATP, średnia wieku stopniowo się obniżała.

Tab. 2. Przeciętny wiek zawodników pierwszej dziesiątki ATP w latach 1973-1992

RokPrzeciętny wiekRokPrzeciętny wiek
197329,2198325,1
197428,8198424,2
197528,1198524,4
197625,2198624,6
197725,9198725,8
197825,1198825,0
197927,1198923,8
198024,7199024,8
198125,4199124,5
198225,5199223,9

W latach 1973-1992 pierwszą 10 światowego rankingu osiągnęło 52 zawodników. W tym pra­wie 20-letnim okresie było jedynie 12 tenisistów, którzy osiągnęli pierwszą 10 przed 20 rokiem życia: B. Borg, J. McEnroe, M. Wilander, J. Arias, P. Cash, B. Becker, S. Edberg, A. Agassi, M. Chang, G. Ivanišević, P. Sampras, D. Medvedev. We wspomnianym okresie przeciętny wiek 100 czołowych zawodników wynosił 24,9 lat, a 10 miało mniej niż 22 lata. 53 tenisistów miało 25 i więcej lat, tylko trzech miało poniżej 20 lat: D. Medvedev, T. Enqvist, A. Corretja. W pierwszej setce rankingu nie było zawodników poniżej 19 roku życia.

                          Tab. 3. Wiek zawodników pierwszej 10 ATP (na dzień 14.06.1993)

    TenisistaData urodzenia Pierwszy ranking/wiek  Pierwszy raz w 100/ wiekPierwszy raz w 10/ wiek
P. Sampras12.08.7129.02.88 /1628.11.88/ 1710.09.90/ 19
J. Courier17.08.7013.07.87/ 1607.11.88/ 1825.03.91/ 20
S. Edberg19.01.6627.09.82/ 1624.10.83/ 1723.09.85/ 19
B. Becker22.11.6731.10.83/ 1510.12.84/ 1708.07.85/ 17
S. Bruguera16.01.7119.09.88/ 1724.04.89/ 1829.04.91/ 20
G. Ivanišević13.09.7105.07.88/ 1613.03.89/ 1724.09.90/ 19
I. Lendl07.03.6012.06.78/ 1812.06.79/ 1908.09.80/ 20
M. Stich18.10.6813.03.89/ 2019.06.89/ 2010.06.91/ 22
D. Miedwiedew31.08.7412.11.90/ 1622.06.92/ 1707.06.93/ 18
P. Korda23.01.6828.10.85/ 1723.10.89/ 2104.11.91/ 23
Przeciętna wieku24171820

Dane uwzględniające zawodników z różnych okresów rozwoju tenisa są następujące: średni wiek roz­poczęcia uprawiania tenisa u czołowych tenisistek wynosi 5,4 lat. Najszybciej przygodę z tenisem rozpoczęła L. Safarova (3 lata), a najpóźniej J. Jankoviĉ (9 lat).

Jelena Janković maiła 9 lat, gdy rozpoczynała treningi tenisowe. Fot. www.depositphotos.com
Jelena Janković maiła 9 lat, gdy rozpoczynała treningi tenisowe. Fot. www.depositphotos.com

Co ciekawe, dość późny start nie przeszkodził swego czasu Jankoviĉ w osiągnięciu nr 1 światowego rankingu WTA. Najlepsza tenisistka w historii – S. Williams rozpoczęła treningi pod okiem ojca i w towarzystwie siostry w wieku 5 lat. Czas od rozpoczęcia treningów do awansu do pierwszej 100 WTA wynosił 12,7 lat. Najmniej czasu zabra­ło to J. Jankovic (9 lat), a najwięcej lat treningów musiała w tym celu poświę­cić F. Penetta (28 lat). W przypadku lat potrzebnych do awansu do pierwszej 10 światowego rankingu, średnia liczba lat wyniosła 16,8, najszybciej osiągnęły ten sukces S. Graf i K. Woźniacka (po 12 latach treningu), a najpóźniej L. Safarova (po 25 latach). Z kolei awans na 1 miejsce rankingu WTA najszybciej był udziałem K. Woźniackiej, najdłużej na ten sukces musiała pracować A. Kerber (25 lat), natomiast średnia lat wynosiła w tym przypadku 16,3. Wygranie turnieju wielkoszlemowego w odnie­sieniu do prezentowanych tenisistek zajmowało średnio 12,7lat, naj­szybciej od rozpoczęcia treningów dokonała tego S. Williams w US Open (po 13 latach), a najdłuższą drogę do tego sukcesu pokonała M. Bartoli w Wimbledonie – po 23 latach.

Tab. 4. Wiek rozpoczęcia treningów i lata do osiągnięcia sukcesów – kobiety [Królak, 2017, modyf: Żurek, 2021]

Lp.  Tenisistka  Kraj  Rok uro­dz. dzenia  Początki na korcie [wiek]  Awans do 100 rankingu WTA [lata treningu]  Awans do 10 rankingu WTA [lata treningu]  Awans na 1 m. rankingu WTA [lata treningu]Pierwszy wygrany turniej Wielkiego Szlema w grze pojedynczej  [lata treningu]Wygra­ny turniej Wielkiego Szlema
1.V. AzarenkaBiałoruś1989710131516Australian Open
2.M. BartoliFrancja19846132123Wimbledon
3.E. BouchardKanada199451415
4.D. CibulkovaSłowacja198971118
5.S. GrafNiemcy1969410121414Roland Garros
6.A. IvanoviĉSerbia1987512151619Roland Garros
7.J. JankoviĉSerbia1985991314
8.S. HalepRumunia199171216
9.J. HeninBelgia1982512151617Roland Garros
10.M. HingisSzwajcariaa1980312131414Australian Open
11.A. KerberNiemcy1988319212525Australian Open
12.P. KvitovaCzechy19906121815Wimbledon
13.N. LiChiny19829122020Roland Garros
14.G. MuguruzaHiszpania1993317192120Roland Garros
15.F. PenettaWłochy198251528
16.K. PliskovaCzechy19925161920
17.A. RadwańskaPolska198941315
18.L. SafarovaCzechy198731525
19.S. StosurAustralia19848121819US Open
20.M. SzarapowaRosja1987412131814Wimbledon
21.I. ŚwiątekPolska200151014Roland Garros
21.S. WilliamsUSA1981511131613US Open
22.V. WilliamsUSA1980413141816Wimbledon
23.K. WoźniackaDania19907101213
Średnia [M]5,412,716,816,312,7 

W przypadku mężczyzn średni wiek rozpoczęcia uprawiania tenisa u czoło­wych zawodników wynosił 5,7 lat, jest więc zbliżony do wieku w któ­rym zaczynały czołowe tenisistki. Najszybciej na korcie pojawił się pod fachową mamy-trenerki A. Murray (3 lata), a najpóźniej J. Isner (9 lat). Czas od rozpo­częcia treningów tenisowych do awansu do pierwszej 100 rankingu ATP wy­nosi 13,6 lat i jest nieco dłuższy niż u kobiet. Najmniej czasu zabrało to P. Samprasowi (10 lat), a najwięcej musiał przepracować do tego momentu J.W. Tsonga (18 lat). W przypadku lat potrzebnych do awansu do pierwszej 10 rankingu ATP, średnia liczba lat wyniosła 16,8, identyczny jak średnia u kobiet. Najszybciej uzyskał to P. Sampras (po 12 latach), a najpóźniej jego rodak M. Fish (po 25 latach). Z kolei awans na 1 miejsce rankingu ATP najszybciej uzyskał P. Sampras (po 12 latach), a najdłużej na ten sukces musiał poświęcić A. Murray (26 lat). Średnia lat w tej klasyfikacji wynosiła 17,0. Wygranie turnieju wielkoszlemowe­go w przypadku analizowanych tenisistów zajmowało średnio 17,0 lat, a więc znacznie dłużej niż u tenisistek. Wynika to m.in. z większej konkurencji wśród mężczyzn
i trudniejszej drogi do przebycia na tenisowy olimp. Najszybciej od rozpoczęcia treningów było to udziałem P. Samprasa w US Open (po 12 latach), a najwięcej lat na trening poświęcił w tym celu A. Murray w US Open – po 26 latach.

Tab. 5. Wiek rozpoczęcia treningów i lata do osiągnięcia sukcesów – mężczyźni [Królak, 2017, modyf: Żurek, 2021]

    Lp.    Tenisista    Kraj  Rok urodz.  Początki na korcie [wiek]  Awans do 100 rankin­gu ATP [lata treningu]  Awans do 10 rankingu ATP [lata treningu]  Awans na 1 m. rankingu ATP [lata treningu]  1 wygrany turniej Wielkiego Szlema w grze pojedynczej [lata treningu]  Wygra­ny turniej Wielkiego Szlema
1.A. AgassiUSA1970412142118Wimbledon
2.N. AlmagroHiszpania198581118
3.T. BerdychCzechy198551420
4.M. CilicChorwacja19887121919US Open
5.N. DjokovićSerbia1987414162017Australian Open
6.S. EdbergSzwecja1966513141914Australian Open
7.R. FedererSzwajcaria1981810131514Wimbledon
8.D. FerrerHiszpania198251520
9.M. FishUSA198141725
10.R. GasquetFrancja198641417
11.J. IsnerUSA198591618
12.A. MurrayW. Brytania1987315172626US Open
13.T. MusterAustria1967612162322Roland Garros
14.R. NadalHiszpania1986413151818Australian Open
15.K. NishikoriJaponia198951620
16.J.M. del PotroArgentyna19887111314US Open
17.M. RaoniĉKanada199081619
18.P. SamprasUSA1971710121512US Open
19.D. ThiemAustria199351618
20.J.W. TsongaFrancja198541819
21.S. WawrinkaSzwajcaria19858121521Australian Open
22.M. WilanderSzwecja1964513131913Roland Garros
Średnia [M]5,713,616,819,017,0 

Autor: prof. AWF dr hab. Piotr Żurek

Piotr Żurek.
Piotr Żurek.

nauczyciel akademicki, adiunkt w Akademii Wychowania Fizycznego w Poznaniu – Filia w Gorzowie Wielkopolskim. Współpracuje z Polskim Związkiem Tenisowym w ramach Systemu Kształcenia i Doskonalenia Trenerów.

Fot. główne: www.depositphotos.com

Udostępnij:

Facebook
Twitter

Podobne wiadomości