Talent tenisowy, w wielkim skrócie i uproszczeniu, to zestaw skoordynowanych uzdolnień, zdolności i predyspozycji psychomotorycznych, osobowościowych i intelektualnych, pozwalający na progresywny rozwój oraz opanowanie bogatych i złożonych umiejętności tenisowych (technicznych, techniczno-taktycznych i taktycznych) w sterowaniu (zgodnie z zamiarem taktycznym) lotem piłki w granicach kortu i nad siatką oraz skuteczne ich wykorzystanie w grze z aktywnie przeciwdziałającym przeciwnikiem.
Właśnie talent zapewnia uzyskanie ponadprzeciętnych sukcesów, indywidualnie na miarę każdego tenisisty. W wieloletnim procesie rozwoju, wychowania, treningu i udziału we współzawodnictwie sportowym, rola trenera jest fundamentalna, dlatego też niezbędne jest ciągłe i systematyczne wzbogacanie warsztatu trenerskiego. Dotyczy to aktywności w złożonym procesie poszukiwania jednostek uzdolnionych, aż do identyfikacji talentu tenisowego. To proces długotrwały, organizowany na tle rozwoju biologicznego, psychomotorycznego i osobowościowego, jednoznacznie ukierunkowany na ponadprzeciętne sukcesy we współzawodnictwie międzynarodowym.
Jedną z metod szlifowania „tenisowego diamentu” może być wykorzystywanie stale rozwijających się oraz współdziałających ze sobą 10 czynników, tworzących swoisty łańcuch tenisowego talentu.
1. ZDROWIE
Zdrowie (zdrowie, i jeszcze raz zdrowie), prawidłowy rozwój biologiczny, osobowościowy, intelektualny, psychomotoryczny oraz somatyczny i morfologiczny z wykorzystaniem obserwacji ciągłych, wywiadu rodzinnego oraz siatek centylowych dla przybliżonego określenia wskaźnika smukłości (ł 43,5 – 44,5) i wysokości ( ł 170-180 tenisistek oraz ł 180-190 cm tenisistów).
2. WYSOKI POZIOM UWAGI
Wysoki poziom wszelkich przejawów uwagi: skupienie, przerzutność, wybiórczość uwagi wewnętrznej i zewnętrznej, bliższej i dalszej oraz odporność na jej zakłócenia (ryc. 1).
3. KOORDYNACJA RUCHOWA
Wysoki poziom koordynacji ruchowej, sprzyjający dokładności, szybkości, trwałości i plastyczności uczenia się nowych rozwiązań technicznych, techniczno-taktycznych i taktycznych, przy stale wzrastającej dokładności oraz szybkości ich wykonania.
4. WYSOKA AKTYWNOŚĆ RUCHOWA
Wysoka aktywność ruchowa, w tym zwinność, szybkość, trafność i dostosowanie ruchowe w rozwiązywaniu zadań na małej przestrzeni połowy kortu oraz przewidywaniem następnych akcji (ryc. 2).
5. WYKORZYSTANIE POTENCJAŁU
Umiejętność pełnego i skutecznego wykorzystania własnego potencjału techniczno-taktycznego, taktycznego oraz cech wolicjonalnych w konsekwentnej realizacji planu gry przy aktywnym przeciwdziałaniu przeciwnika.
6. CZUCIE NA KORCIE
Wzrastający poziom czucia rakiety, piłki, akcji uderzeniowej i nawierzchni kortu w opanowywaniu nowych zadań ruchowych (techniczno-taktycznych, taktycznych i psychomotorycznych).
7. WYKORZYSTANIE SIŁY UDERZENIA
Umiejętność optymalnego wykorzystania siły (nie za mocno i nie za lekko, tylko „akurat”) i szybkości (nie za wolno i nie za szybko, tylko „w sam raz”) w poszukiwaniu optymalnej płaszczyzny dla każdego uderzenia.
8. UMIEJĘTNOŚĆ ODPOCZYNKU
Umiejętność aktywnego, krótkotrwałego odpoczynku w regulaminowych przerwach gry, z pełnym wykorzystaniem przepony dla regulacji oddechu, przed rozpoczęciem następnego gema.
9. OKO W OKO ZE STRESEM
Wysoki poziom inteligencji emocjonalnej w sytuacjach krytycznych.
10. KREATYWNOŚĆ
Indywidualność, kreatywność oraz tenisowy spryt wyrażający się m.in. umiejętnością wygrywania punktów „ważnych” w gemie, secie i w meczu.
Wartość tych czynników jest zmienna. Ewaluuje z każdym dniem rozwoju, szkolenia i udziału we współzawodnictwie. Zatem im bardziej obiektywna będzie ich ocena, tym cały proces tenisowej edukacji będzie bardziej zbliżony do indywidualnych potrzeb i możliwości. To wymaga stosowania obiektywnych i w miarę możliwości wymiernych ocen dla prawidłowego kształtowania progresywnego programu rozwoju każdego tenisisty. Zmiany wartości różnych czynników w trakcie rozwoju kariery zawodniczej dobrze ilustruje pomysł Richarda Schönborna (ryc. 3).
Tekst: Adam Królak
Adam Królak jest trenerem tenisa klasy mistrzowskiej, związany od 1947 roku z warszawskim AZS. Wykładowca i kierownik Zakładu Tenisa Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie (1963-2005). Kapitan reprezentacji Polski w rozgrywkach o Puchar Davisa. Doktor nauk o kulturze fizycznej. Wychowawca i trener pierwszoligowego zespołu AZS AWF Warszawa. Uczestnik ponad 120 konferencji międzynarodowych oraz obserwator 93 turniejów wielkoszlemowych (Roland Garros 1962 – Roland Garros 2022). Autor 20 podręczników (m.in. „Wprowadzenie do współczesnego tenisa”, „Tenis dla dzieci, nauczycieli i rodziców”, „Technika współczesnego tenisa”) i ponad 320 artykułów tenisowych. Współzałożyciel i wieloletni wiceprezes Polskiego Stowarzyszenia Trenerów Tenisa.
Fot. główne: www.depositphotos.com
